در آزمایش "شمارش اجزای تشکیل دهنده خون " یا "CBC" (که به طور عمده مقدار گلبولهای قرمز و سفید خون و پلاکتها را تعیین میکند)، هر یک از موارد زیر نشان دهنده چه چیزی است و چگونه محاسبه میشوند؟ MCHC MCH MCV
برای بررسی آزمایشگاهی بیماران آنمیک:
در اولین مرحله برای آنها CBC ،Retic و بررسی اسمیرلام محیطی درخواست میکنیم در بچهها مقدار هموگلوبین و هماتوکریت و MCV را برحسب سن باید ارزیابی کرد چون در سنین مختلف این مقادیر متفاوت است. مقدار هماتوکریت بطور کلی حدود 3 برابر هموگلوبین است.
در برگه های جواب CBC که بصورت کامپیوتری جواب آن ارائه میشود شاخصهای گلبول قرمز شامل:
1. (mean corpuscular volume (MCV
2. (mean corpuscular hemoglobin (MCH
3. (mean corpuscular hemoglobin concentration (MCHC
و تعداد پلاکتها و WBC و RBC و مقدار هموگلوبین و هماتوکریت ذکر شده است. از میان این شاخصها از MCV برای دسته بندی آنمی ها بیشتر استفاده می شود. یک پارامتر با ارزش دیگر که دراین برگه ها ذکر شده RDW یا red cell distribution width میباشد که نماینده تغییرات اندازه گلبولهای قرمز است و در موارد آنیزوسیتوز، افزایش تعداد رتیکولوسیتها، نوزادان و همولیز و کمبود آهن مقدار آن افزایش مییابد. در تالاسمی مینور مقدار آن نرمال یا پائین است در مسمومیت با سرب مقدار آن پائین است مقدار طبیعی آن 5/14-5/11 میباشد.
MCV: MCV=HCT*10/RBC
حجم متوسط گلبول قرمز بوده و برحسب فمتولیتر fl محاسبه میشود (فمتولیتر10 بتوان 15- لیتر). برای محاسبه آن: هماتوکریت بیمار را ضربدر 10 کرده تقسیم بر تعداد RBC بیمار (بر حسب میلیون) میکنیم مقدار نرمال آن برای بالغین 96 -80 فمتولیتر می باشد.
که البته این مقدار همانطور که درجدول ذکر شده است برحسب سن فرق میکند در مواردی که گلبولهای قرمز میکروسیتیک هستند مقدار آن پائینتر از نرمال و در مواردی که ماکروسیتیک هستند بیش از نرمال است. درکودکان بصورت یک محاسبه سرانگشتی حداقل مقدار طبیعی MCV مساوی است با (سن بر حسب سال + 70).
MCH: MCH=HB*10/RBC
مقدار وزن هموگلوبین در یک گلبول قرمز متوسط بوده و به پیکوگرم محاسبه میشود: (پیکوگرم 10 بتوان 12- گرم). برای محاسبه آن: هموگلوبین بیمار (گرم درصد) را ضربدر 10 میکنیم و حاصل ضرب را تقسیم بر تعداد RBC (بر حسب میلیون) میکنیم مقدار طبیعی آن در بالغین 2/33 – 5/27 پیکوگرم میباشد.
MCHC: MCHC=HB/HCT
غلظت متوسط هموگلوبین گلبولهای قرمز: که عبارت است از مقدار هموگلوبین برحسب گرم، در 100 سی سی پک سل (packed cell). دراسفروسیتوز ارثی و نوزادان بالاست درهموگلوبین SC هم ممکن است بالا باشد. در آنمی میکروسیتیک مثلاً فقر آهن مقدار آن پائین است. برای محاسبه آن: مقدار هموگلوبین (گرم درصد) را ضربدر 100 کرده تقسیم بر هماتوکریت مینمائیم مقدار طبیعی آن 4/33 – 5/35 درصد میباشد.
از نظر افتراق احتمالی تالاسمی مینور از کمبود آهن از روی CBC در موردی که بیماری دچار آنمی میکروسیتیک و هیپوکرم است اگر مقدار بیشتر از 5/13 باشد احتمال کمبود آهن و اگر زیر 5/11 باشد احتمال تالاسمی مینور وجود دارد. در مواردی که شاخصهای گلبول (MCV ، MCH ،MCHC) نورموسیتیک و نورموکرومیک هستند اگر تعداد گلبولهای قرمز به میلیون را ضربدر 3 بکنیم مساوی مقدار هموگلوبین بیمار میشود و اگر هموگلوبین بیمار را ضربدر 3 بکنیم مساوی مقدار هماتوکریت او میشود در موارد وجود میکروسیتوز یا ماکروسیتوز این مسئله صدق نمیکند. همانطور که قبلاً ذکر کردم رتیکولوسیتها گلبولهای قرمز نارسی هستند که نشانه اریتروپوئزیس میباشند. شمارش رتیکولوسیت ها برای بررسی اینکه آیا آنمی در اثر کمبود تولید گلبول قرمز یا افزایش تخریب گلبول قرمز یا از دست دادن گلبول قرمز است مفید است ولی افزایش تعداد رتیکولوسیت ها بایستی برحسب درجه آنمی مورد تفسیر قرار بگیرد. مقدار نرمال تعداد رتیکولوسیتها در خون حدود 1 درصد میباشد ولی مشاهده 3-2 درصد رتیکولوسیت در خون بیماری که هموگلوبین او تا نرمال است نشانه رتیکولوسیتوز نمیباشد. در موارد همولیز، مقدار واقعی بالا بودن رتیکولوسیت بایستی طبق فرمول زیر برحسب مقدار آنمی اصلاح شود: شمارش رتیکولوسیت اصلاح شده برابر است با هماتوکریت بیمار تقسیم بر هموتوکریت طبیعی، ضربدر شمارش رتیکولوسیت به درصد.
