LabWorld.ir alt="پایگاه اطلاع رسانی علوم آزمایشگاهی ایران" title="پایگاه اطلاع رسانی علوم آزمایشگاهی ایران"

نام علمی (Zika virus) زیکا یک آربوویروس (ویروس منتقله از طریق بندپایان)، فلاوی‌ویروس است و با ویروسهای تب زرد، غرب نیل، چیکونگونیا و دنگو هم‌خانواده است.

زیکا به خاطر ارتباط خطرناک آن با میکروسفالی موجبات نگرانی جهانی را فراهم آورده است. میکروسفالی یک اختلال عصبی است که باعث می‌شود نوزاد با سری که به طرز غیرعادی کوچک است به دنیا بیاید. این امر موجب مسائل رشدی شدید و غیرقابل جبران و بعضاً مرگ می‌شود. 

زیکا، ویروسی برخاسته از جنگل زیکا

زیکا نام خود را از جنلگی به همین نام در اوگاندا گرفته است. این ویروس برای نخستین بار در سال ۱۳۲۶/ ۱۹۴۷ در بدن یک میمون کشف شد. اولین نمونه های انسانی ابتلا به ویروس را پنج سال بعد یعنی در سال ۱۳۳۱/ ۱۹۵۲ شناسایی کردند که منشا نخستین اپیدمی سال ۱۳۸۲/ ۲۰۰۷ در جزایر یاپ (Yap) واقع در میکرونزی (اقیانوس آرام) بود.

سال ها این تصور وجود داشت که این ویروس فقط در آفریقا و آسیا وجود دارد، چون پشه های ناقل آن در این مناطق جولان می دادند، اما زیکا از سال های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ (۱۳۸۲ و ۱۳۸۳) در جزایر پولی نزی فرانسه و سپس از ماهی ۲۰۱۵ (اردیبهشت ۱۳۹۴) در برزیل و دیگر کشورهای آمریکای جنوبی در حال انتشار است.

چگونه منتشر می شود؟

باز هم پای پشه ها در میان است. پشه هایی پنج میلیمتری از نوع آئدس (به طور دقیق آئدس اجیپتی Aedes aegypti و آئدس آلبوپیکتوس Aedes albopictus) که عامل انتشار ویروس های دیگری مانند ویروس دنگی و چیگونگونیا نیز هستند. اگر پشه فرد آلوده به ویروس زیکا را گزش نماید، آلوده و چند روز بعد تبدیل به ناقل ویروس می شود و در صورت نیش زدن فرد سالم ویروس را به او منتقل می کند. زمانی که ویروس در خون فرد باشد، یعنی سه تا ۱۰ روز بعد از نیش زدن پشه، این فرد «عامل آلوده کننده پشه ها» محسوب می شود. بنابراین در این دوره فرد آلوده باید از قرار گرفتن در معرض پشه ها خودداری کند، در غیر این صورت پشه های بیشتری آلوده شده و این سیکل انتقال ادامه پیدا می کند.

پشه انتقال دهنده این ویروس از گونه Aedes Aegypti ( آئدس آئِژیپتی ) «حشره مصری» منتقل می شود که ناقل بیماریهای دیگری از جمله تب زرد و تب دنگی نیز هست و در ایران هم وجود دارد.

تغذیه پشه‌ها از خون بیماران ویروس را به آنان منتقل می‌کنند. ویروس در پشه‌ها بیماری ایجاد نمی‌کند. گزش افراد سالم به‌وسیله پشه ناقل ویروس بیماری را به آنان منتقل می‌کند.

کشورهای آلوده کدام اند؟

انتشار این ویروس تا سال ۲۰۰۷ به آفریقا و آسیای جنوب شرقی محدود بود و چندان مورد توجه قرار نمی‌گرفت. این ویروس در سال ۲۰۰۷ در میکرونزی از جزایر اقیانوس آرام شیوع پیدا کرد. این ویروس تا سال ۲۰۱۴ فقط در آفریقا، آسیای جنوب شرقی و جزایر اقیانوس آرام شیوع یافته بود. این ویروس در آن سال به جزیره ایستر و شیلی گسترش یافت. ویروس زیکا تا ماه مه ۲۰۱۵ به برزیل راه یافت. در برزیل در سال گذشته بیش از ۸۴۰۰۰ مورد ابتلا به این ویروس ثبت شد. تاکنون ۹ کشور در آمریکای مرکزی و جنوبی موارد ابتلا به این ویروس را گزارش کرده‌اند. پورتوریکو در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۵ گزارش کرد که نخستین مورد ابتلای محلی به این ویروس در این کشور رخ داده است. در ژانویه ۲۰۱۶ در ایالت هاوایی آمریکا تولد نوزادی دچار میکروسفالی که از لحاظ ویروس زیکا مثبت بود گزارش شد.

ویروس زیکا در چندین کشور آمریکای جنوبی و آمریکای مرکزی از جمله برزیل، کلمبیا، اکوادور، پاراگوئه، سالوادور، ونزوئلا، سورینام، گواتمالا، هندوراس، پورتوریکو، هائیتی، مکزیک، گویان، مارتینک، گودالوپ و سنت مارتین شیوع پیدا کرده است. البته مقامات رسمی از افزایش تعداد کشورهای آلوده خبر داده اند. این ویروس در ۲۱ کشور از ۵۵ کشور قاره آمریکا دیده شده است و سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده لیست کشورهای مبتلا در حال افزایش است، چون پشه ناقل در تمامی کشورهای آمریکایی به جز کانادا و شیلی وجوددارد.

چه نشانه هایی دارد؟

فقط ۲۰ درصد از کسانی که به این ویروس آلوده می‌شوند، علامت‌دار می‌شوند و شایع‌ترین علائم تب، دانه‌های پوستی، درد مفصل و قرمزی چشم‌ها است.

علائم ویروس در اغلب مردم ملایم است و شامل تب، سردرد، خارش و قرمزی چشم می‌شود. در حقیقت، 80 درصد مبتلایان اصلاً متوجه داشتن بیماری نمی‌شوند. این موضوع به خصوص در زنان باردار نگران‌کننده است، چرا که این ویروس از طریق مایع آمنیوتیک به جنین در حال رشد منتقل می‌شود. 

علائم ابتلا به زیکا سه تا ۱۲ روز بعد از گزش پشه خود را نشان می دهد. بثورات پوستی مانند اگزانتم یا راش پوستی (جوش های دانه ریز پوستی) به همراه یا بدون تب از جمله علائم اصلی این بیماری محسوب می شود. از دیگر علائم آن می توان به خستگی، دردهای عضلانی و مفصلی، استخوان درد، التهاب چشم  یا درد در پشت چشم ها، سردرد و ورم دست و پاها اشاره کرد.

تشخیص بیماری زیکا همیشه ساده نیست چون در ۷۰ تا ۸۰ درصد موارد، بیماری علائم ظاهری ندارد و همچنین علائمی مشابه با بیماری دنگی یا چیگونگونیا از خود نشان می دهد. علاوه بر این فرد بیمار از حدود یک هفته بعد از بروز نشانه ها می تواند ناقل بیماری به پشه سالم باشد.

تشخیص بیولوژیک بیماری چگونه است؟

به محض اینکه اولین علائم بیماری بروز می کند فرد باید آزمایش خون و ادرار بدهد تا ژنوم ویروس بررسی شود. در کشور فرانسه اگر فردی با علائم گفته شده به مراکز درمانی مراجعه کند، اما نتایج آزمایشاتش منفی باشد، او را به مرکزی معرفی می کنند تا از طریق سرولوژی (آزمایش سرم خون و بهترین روش تشخیص یک بیماری عفونی) احتمال وجود ویروس در او بررسی شود

راه های انتقال

عمده انتقال این بیماری از پشه به انسان است و سرایت آن از انسان به انسان تا به حال ثبت نشده است، اما در موارد نادری اخباری از انتقال آن از طریق تماس جنسی در آمریکا گزارش شده است. علاوه بر این احتمال می رود که زیکا از مادر آلوده به ویروس به جنین انتقال یابد. خوشبختانه سرعت انتشار ویروس زیکا به اندازه دنگی یا چیگونگونیا (ویروس های دیگری که از طریق موجودات کوچکی مثل پشه منتقل می شوند) نبوده و آمار مرگ و میر ناشی از آن بسیار پایین است، اما محققان عقیده دارند این ویروس عاملی برای بروز اختلالات عصبی از نوع سندرم «گیلن باره» (Guillain- Barre) است. این بیماری یک اختلال نادر دستگاه عصبی است که باعث بروز نارسایی عصبی عضلانی حاد می شود.

زیکا و نوزادانی با سرهای کوچک

زیکا ویروس جدیدی نیست، اما مشکلات به بار آمده نگرانی مسئولان بهداشت جهانی را برانگیخته است. افزایش ناگهانی آمار مبتلایان و انتشار ویروس در  چندین کشور آمریکای جنوبی عوارض دیگری از این ویروس را به نمایش گذاشته است. درواقع آنچه امروز زیکا را بر سر زبان ها انداخته، افزایش آمار تولد کودکان مبتلا به «میکروسفالی» است، اما تصاویر منتشر شده از کودکانی با سرهایی کوچک تر از حد معمول وحشت جهانی از ظهور ویروسی خطرناکتر از آنچه به نظر می رسد را افزایش داده است.

البته محققان درباره ارتباط این ویروس کمتر شناخته شده با افزایش احتمال تولد کودکانی با سرهای کوچک به اطمینان رسیده اند، چون بررسی ها نشان داده است زنان بارداری که به این ویروس مبتلا بودند نوزادانی با جمجمه های کمتر از ۳۳ سانتیمتر و عقب افتاده ذهنی به دنیا آورده اند. به گزارش روزنامه لوموند فرانسه در سال ۲۰۱۵ در حالی اپیدمی این ویروس در برزیل بر سر زبان ها افتاد که این کشور با مشکل جدی تولد سه هزار و ۱۷۴ مورد نوزاد با سرهای کوچک تر از حد نرمال دست به گریبان بود.این در حالی است که در سال های قبل یعنی بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ آمار تولد چنین کودکانی در این کشور سالانه فقط ۱۵۰ مورد بوده است.

این مسئله باعث شده است که وزیر بهداشت این کشور از زنان بخواهد تا در حال حاضر قصد بارداری نداشته باشند. در ۱۸ ژانویه امسال نیز وزیر بهداشت جامایکا از زنان این کشور درخواست کرد تا برنامه بارداری خود را ۶ تا ۱۲ ماه به تاخیر بیندازند. مقامات ایالات متحده آمریکا نیز از زنان باردار و زنانی که قصد بارداری دارند، خواسته است از مسافرت به کشورهای آلوده خودداری کنند.

زنان باردار چگونه از خطر دور باشند؟

این ویروس که اکنون در آمریکای جنوبی به شدت شیوع یافته است رو به گسترش است. وزارت بهداشت کلمبیا اعلام کرد که ۲۰ هزار و ۲۹۷ مورد تأیید شده ابتلا به ویروس زیکا از جمله دو هزار و ۱۱۶ زن باردار در کلمبیا وجود دارد. برزیل با سه هزار و ۷۰۰ مورد کوچکی مغز (میکروسفالی) بدترین شرایط را بین کشورهایی دارد که ویروس زیکا در آنها شیوع پیدا کرده است.

در برزیل، از ماه نوامبر (آبان) تاکنون 404 مورد تایید شده از میکروسفالی در نوزادان گزارش شده است. برای مقایسه، باید بدانید که عدد نوزادان دچار میکروسفالی در برزیل برای کل سال 2014، تنها 146 مورد بوده است. تاکنون 15 نوزاد بر اثر میکروسفالی مرده‌اند که 5 عدد از این مرگها مربوط به زیکا بوده است. در حال حاضر علت 56 مرگ دیگر تحت بررسی قرار دارند و مسئولان در حال بررسی 3670 مورد مشکوک دیگر هستند. 

شیوع سندروم گیلین-بار (Guillain-Barre) بر اثر ویروس زیکا نیز در چندین کشور گزارش شده است. سندروم گیلین-بار یک اختلال ایمنی نادر است که می‌تواند به فلج شدن منجر شود و بعضاً جان مبتلایان را تهدید می‌کند. 

برای کاهش خطر به دنیا آمدن نوزادانی با سرهای کوچک توصیه می شود که زنان باردار تمام مراقبت ها را برای دور بودن از گزش پشه به خصوص در ۶ ماه اول بارداری در نظر داشته باشند. استفاده از لباس های آستین دار و بلند که تا پاشنه ها را می پوشاند، استفاده از محصولات دفع پشه با مشورت با متخصص و خوابیدن در پشه بند از جمله مواردی است که زنان باردار باید در نظر داشته باشند. زنانی که در مناطق آلوده به ویروس زندگی می کنند باید تحت مراقبت های پزشکی باشند تا احتمال ابتلای آن ها به ویروس بررسی شود. برای نوزادان زیر دو ماه نیز استفاده از پشه بندهای آغشته به مواد دفع کننده پشه و پوشیدن لباس های مناسب و پوشیده لازم است. توجه داشته باشید که استفاده از محصولات دفع کننده پشه مخصوص بدن، برای نوزادان زیر دو ماه ممنوع است.

راه درمانی وجود ندارد؛ باید مراقب بود

هیچ درمان خاص یا واکسنی برای نابودی زیکا وجود ندارد و این بیماری با درمان علائم بهبود می یابد. متخصصان مسکن هایی مانند پارستامول (استامینوفن) را برای تسکین دردها تجویز می کنند و استراحت در بهبود این بیماری نقش مهمی دارد. داروهایی از نوع سالیسیلیک ها (آسپرین) ممنوع است، چون ویروس دنگی در همان مناطقی که ویروس زیکا جولان می دهد وجود دارد و باعث بروز خطر خونریزی به صورت خون دماغ شدن، خونریزی لثه ها، استفراغ خونی و مدفوع سیاه می شود. در حالت کلی زیکا خطرناک تر و حادتر از آنفولانزای ساده نیست، اما بیشترین خطر متوجه زنان بارداری است که باید از گزش پشه آلوده دور باشند.

اگر قصد سفر به کشورهای آلوده را دارید

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که پیشگیری بهترین روش مقابله با این ویروس است. دور بودن از آب های راکد که پشه ها بیشترین حضور را در اطراف آن دارند و استفاده از محصولات دفع کننده پشه و همچنین خوابیدن زیر پشه بند جزو توصیه های لازم برای پیشگیری از ابتلا به ویروس زیکاست. به گفته سازمان بهداشت جهانی این ویروس از طریق خون انتقال می یابد و یک مورد ابتلا از طریق رابطه جنسی نیز گزارش شده است.

البته دلایل و موارد بیشتری برای تایید انتقال زیکا از طریق تماس جنسی لازم است، اما به عقیده متخصصان باید جانب احتیاط را رعایت کرد. در مناطق آلوده استفاده از لباس هایی که بازوها و پاها را تا پاشنه می پوشانند به خصوص در اوایل روز و زمانی که پشه ها فعال تر هستند اهمیت بالایی دارد.

متخصصان توصیه می کنند استفاده از پشه کش های برقی در خانه و امکان عمومی، استفاده از توری های مناسب برای پوشاندن در و پنجره ها، از بین بردن تخم و استراحتگاه احتمالی پشه ها و خالی کردن آب مانده موجود در ظروف یا زیر گلدان ها و گیاهان خانگی نیز لازم است.

بعد از سفر به کشورهای آلوده چه باید کرد؟

اگر به کشورهای آمریکایی سفری داشته اید لازم است با مشاهده اولین علائم بیماری به پزشک مراجعه کنید. همان طور که گفته شد علائم بیماری تا ۱۲ روز پس از آلوده شدن بروز می کنند. پزشک را از مقصد و تاریخ آخرین سفرتان آگاه کنید. توجه داشته باید که افراد آلوده شده باید به مراقبت ها ادامه داده و خود را از پشه ها دور کنند تا پشه سالم دیگری آلوده نشود.

آیا ایران در امان است؟

سازمان بهداشت جهانی زنگ خطر پیشرفت نگران کننده ویروس زیکا را به صدا درآورده و وضعیت اضطراری بین المللی اعلام کرده است. محمود نبوی، معاون مرکز مدیریت بیماری های واگیردار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، درباره وضعیت شیوع بیماری زیکا در ایران می گوید: «دو نوع پشه بیماری زا آئدس، یعنی آئدس اجیپتی و آئدس آلبوپیکتوس در ایران وجود ندارند، اما وزارت بهداشت از سال ها قبل به دلیل وجود آئدس های غیربیماری زای دیگر در ایران، این پشه ها را کنترل می کند.

پشه های غیربیمای زای آئدس سیاه رنگ هستند و برخلاف پشه های شب گرد آنوفل، روزگرد بوده و بیشتر در مناطق جنوبی ایران دیده می شوند.».

به گفته نبوی، از چهار سال قبل به دلیل شیوع بیماری دنگی در مناطق شرق پاکستان تا کراچی، نوار شرقی و جنوبی کشور تحت کنترل است. دو سال قبل پشه آلبوپیکتوس در این مناطق دیده شده است، اما تعدادشان بسیار اندک گزارش شده و به دلیل مسائل اکولوژیکی بقا ندارند. محمود نبوی توضیح می دهد: «ممکن است در سال آینده این پشه ها بیشتر شوند، اما به دلیل وجود نداشتن آئدس های بیماری زا و بیماری دنگ، امکان آلودگی به زیکا در ایران و اپیدمی آن دور از ذهن است. او توصیه می کند مسافران برزیل به خصوص خانم های باردار آگاهی کافی برای مراقبت از خود در برابر گزش پشه ها داشته باشند.

به گفته نبوی با وجود اینکه منع مسافرتی به کشورهای درگیر اپیدمی زیکا وجود ندارد، توصیه می شود تا حد امکان از سفرهای غیرضروری به این مناطق خودداری شود. هم اکنون وزارت بهداشت بروشورهایی در فرودگاه در اختیار این مسافران قرار می دهد تا مسافران از خطرات احتمالی آگاه باشند.»

معاون مرکز بیماری های وایگر وزارت بهداشت درباره نگرانی ها از برگزاری بازی های المپیک ۲۰۱۶ در کشور برزیل می گوید: «این مرکز قبل از اعزام ورزشکاران به برزیل هماهنگی های لازم را جهت اطلاع رسانی و آگاهی بخشی به ورزشکاران انجام خواهدداد و حتی اگر ورزشکاران المپیک یا مسافران عادی در کشور برزیل دچار زیکا شوند باز هم امکان شیوع آن در ایران درو از ذهن است، چون پشه ناقل آن در کشور وجود ندارد

شیوع بیماری زیکا در برزیل و خطری که 4میلیون نفر را در 23کشور تهدید می‌کند، دامنه نگرانی‌ها گسترش یافته است؛ نگرانی‌هایی که می‌توان از تلاش کاربران اینترنت برای بالا بردن آگاهی خود درباره این بیماری، به عمق آن پی برد.

به گزارش گروه مانیتورینگ «تیتریک»،  گزارش‌ها نشان می‌دهد از نوامبر سال گذشته میلادی تاکنون میزان جست‌و‌جوی کلمه زیکا وهمچنین کلمات مرتبط با آن همچون میکروسفالی و سایر نقص‌های مادرزادی در موتورهای جست وجو از جمله گوگل، افزایش 3هزار درصدی داشته است.

راه های پیشگیری و اقدامات انجام شده

مطالعات حشره شناسی نشان می‌دهد که روش خالی کردن آبهای راکد، تنها اثرگذاری کوچکی دارد، چرا که تخلیۀ تمامی نواحی تولید مثل پشه‌ها امکانپذیر نیست. مسئلۀ دیگری که بر پیچیدگی این معضل می‌افزاید این است که پشۀ آئدس آئژیپتی به گونه‌ای تکامل یافته که می‌تواند در نزدیکی انسان زندگی کند و در گلدانها و دیگر منابع کوچک آب تولید مثل کند. 

 یک راه پیشگیری دیگر استفاده از OX513A است؛ یک آئدس آئژیپتیِ نر دستکاری ژنتیکی شده. این مخلوق شرکت بریتانیایی اوکستیک، به نوعی دستکاری شده است که ژنی را منتقل می‌کند که باعث مرگ فرزندانش شود. از آنجایی که ماده‌ها تنها یک بار جفت‌گیری می‌کنند، از لحاظ تئوری این امر می‌تواند به کاهش سرعت رشد جمعیت پشه‌ها بیانجامد. هر یک OX513Aها با نشانگر فلورسنت مشخص شده و دانشمندان می‌توانند آن را تشخیص دهند. 

 آزمایشهای میدانی این پشۀ دستکاری شده در برزیل در سال 2011 بسیار موفق بوده است و به گفتۀ شرکت اوکسیتک توانسته تا 99 درصد از جمعیت هدفگیری شده را نابود کند. 

رهاسازی نرهای دستکاری شده در ناحیۀ پدرابرانکای برزیل در سال 2014، با 92 درصد موفقیت همراه بود. این پشه در جزایر کایمن، مالزی و پاناما نیز تست شده است. 

سال گذشته اوکسیتک اعلام کرد که برنامه دارد تاسیسات تولید پشۀ OX513A را در پیراسیکابای برزیل راه اندازی کند که قادر خواهد بود از جمعیت 300000 نفری این ناحیه محافظت کند. 

خدمات خیریه

ورود گوگل به کارزار جدید

سازمان جهانی بهداشت نیز از بیماری زیکا به عنوان یک بحران جهانی یاد کرده است و اکنون دیگر همه کشورهای جهان به فکر مقابله با این ویروس هستند که از طریق نیش نوعی پشه با نام Aedes aegypti منتقل و علائمی همچون تب، بثورات جلدی و ورم ملتحمه چشم در پی دارد و در زنان باردار منجر به تولد نوزادانی با بیماری میکروسفالی می‌شود. در این میان، کمپانی‌های بزرگ فناوری هم بیکار نمانده و دست به کار شده‌اند. این گروه معتقدند هرچند واکسن، مؤثرترین راه مقابله با چنین بیماری هایی است ولی ساخت آن حدود 12 تا 18ماه زمان نیازدارد پس باید به دنبال راهکارهایی برای تسریع ساخت واکسن و حفاظت از افرادی بود که هنوز آلوده نشده‌اند.

گوگل، به عنوان یکی از چند غول دنیای فناوری با استفاده از تخصص فناورانه به یاری کسانی آمده است که می‌خواهند یک فاجعه جهانی نوظهور یعنی ویروس زیکا را از بین ببرند یا حداقل آن را مهار کنند. بازوی خیریه گوگل(Google.org) به میان آمده و برای جلوگیری از شیوع ویروس زیکا و نیز کمک به حداقل 200میلیون قربانی این ویروس در برزیل و سایر کشورهای امریکای لاتین، مبلغی درحدود یک میلیون دلار معادل 710هزار پوند به یونیسف اهدا کرده است. این مبلغ اهدایی، صرف بالا بردن آگاهی جهانی نسبت به این ویروس، کاهش جمعیت پشه ناقل و نیز حمایت از ساخت واکسنی خواهد شد که بتواند بدن را در برابر این بیماری مقاوم کند.گوگل همچنین یک فراخوان ویژه برای کارمندان گوگل راه‌انداخته است تا بتوان علاوه بر مبلغ اهدایی این کمپانی، 500هزار دلار دیگر نیز برای مقابله با این بیماری به یونیسف کمک کرد.

البته تلاش این کمپانی فناوری تنها به کمک‌های مالی ختم نمی‌شود و«ژاکلین فولر» دبیر بخش خیریه گوگل هم گفته که موتور جست و جوی این کمپانی برای نمایش اطلاعات درباره زیکا آپدیت شده است تا آخرین یافته ها،نحوه ابتلا،علائم و نشانه ها، هشدارهای بهداشتی و... راحت تر در اختیار کاربران قرار گیرد و با نخستین جست‌و‌جوی خود، به بهترین و به روز ترین اخبار و اطلاعات دسترسی یابند. به گفته فولر، این اطلاعات به 16زبان نمایش داده می‌شود تا مسافران قاره امریکا وسایر کشورها بتوانند بدون محدودیت زبانی، آگاهی لازم را از این بیماری به دست بیاورند و درصورت بروز هریک از علائم، به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنند. این کمپانی همچنین با کانال‌های محبوب یوتیوب در امریکای لاتین همکاری دارد تا از طریق نمایش ویدئوهایی درباره این ویروس،مردم به زبانی ساده با زیکا آشنا شوند.

سازمان بهداشت جهانی،ویروس زیکا را یک تهدید جدی جهانی می‌داند که به ‌اندازه ابولا خطر دارد ولی شناسایی و مهار آن را سخت تر از آن می‌داند به همین دلیل مهندسان گوگل در حال همکاری با یونیسف برای تجزیه و تحلیل اطلاعات(دیتا)هستند تا بتوانند نقشه دقیق و جامع پراکندگی این ویروس را ترسیم کنند. فعالان این کمپانی می‌گویند مأموریت گوگل کمک به مردم در یافتن اطلاعات است و ما نیز با داشتن تجربه زیاد در آنالیز حجم زیادی از اطلاعات(دیتا)، می‌توانیم در این زمینه با سرعت بیشتری به بخش بهداشت و سلامت کمک کنیم.

البته از آنجا که چهار نفر از هر پنج بیمار مبتلا به این ویروس هیچ علامتی نشان نمی‌دهند و براحتی ویروس را منتقل می‌کنند، تهیه نقشه برای زیکا سخت تر از سایر بیماری‌هاست با این حال تیمی از داوطلبان گوگل، نرم افزار متن باز طراحی کرده‌اند که می‌تواند با جمع‌آوری اطلاعاتی همچون هواشناسی و اطلاعات و الگوهای سفر،به پیش‌بینی نحوه گسترش زیکا کمک کند و درواقع با تهیه این نقشه، محل بعدی شیوع احتمالی این بیماری را مشخص کند تا دولت‌ها در آماده باش بیشتری به‌سر ببرند.هرچند این ابزارها اکنون برای مهار زیکا طراحی می‌شود، ولی می‌تواند در موارد اضطراری آینده نیز مورد استفاده قرارگیرد.

ردپای بزرگ ترین بنیاد خیریه جهان در مهار زیکا

بیل گیتس بنیانگذار مایکروسافت به همراه همسرش ملیندا گیتس در بنیاد خیریه خود توجه ویژه‌ای به ویروس زیکا و تلاش برای حل مشکلات آن داشته است. وی معتقد است این ویروس را می‌توان بهتر از ویروس ابولا که سال 2014 در آفریقا شایع شده بود کنترل کرد.گیتس، ویروس زیکا را یک تراژدی دیگر برای بشر می‌خواند و معتقد است به هرحال یک شبه نمی‌توان راهکار مقابله با این ویروس و واکسن آن را یافت. ما این موضوع را در زمینه ابولا نیز شاهد بودیم ولی حالا دانشمندان با سرعت بیشتری کنار هم جمع شده‌اند که این موضوع می‌تواند زودتر به‌نتیجه برسد. ملیندا گیتس نیز گفت: ما بهترین دانشمندان با بهترین فکرها را با کمک سازمان جهانی سلامت(WHO) و(CDC)مرکز کنترل بیماری و پیشگیری گرد هم آورده ایم تا برای تشخیص،کنترل بیماری و نیز تولید واکسن علیه زیکا، گام‌هایی برداریم.ثروتمندترین بنیاد خیریه جهان تاکنون به رفع بحران‌های مربوط به سلامت در مناطق فقیرنشین کمک فراوانی کرده‌اند.

برزیل کانون اپلیکیشن‌های مبارز

بیماری زیکا در برزیل گسترش یافته و در حالی که سال 2014 حدود 147 کودک مبتلا به میکروسفالی در این کشور دیده می‌شد، این رقم در سال 2015 در اثر شیوع زیکا به 3هزار و 500 نفر رسیده و 46کودک نیز مرده‌اند.به همین دلیل دولت برزیل استفاده از فناوری برای شناسایی و مقابله با پشه ناقل این بیماری را در دستور کار خود قرار داده و در گام نخست از پهپادها کمک می‌گیرد تا بدون دخالت انسان خانه‌های متروکه،برکه‌ها و محل هایی را که احتمال وجود این پشه و تخم ریزی آن می‌رود بازرسی و سمپاشی کنند.

از دیگر تلاش‌های فناورانه برزیل برای مقابله با ویروس زیکا طراحی یک اپلیکیشن موبایلی است که به شهروندان اجازه می‌دهد آژانس‌های دولتی را درباره محل‌های احتمالی تخم ریزی این پشه یاری دهند و اطلاع‌رسانی داشته باشند.اپلیکیشن Sem Dengue هم برای کاربران گوشی‌های اندرویدی و هم دارندگان تلفن همراه با سیستم عامل iOS کارایی دارد و کاربران را قادر می‌سازد تا تصاویری از مناطق بومی زندگی این پشه ارسال کرده و مسئولان را از وجود چنین محل هایی آگاه سازند و به این ترتیب، توسط یگان ویژه سلامت نسبت به از بین بردن تخم این پشه و ضدعفونی کردن منطقه اقدام شود. واتس اپ نیز به عنوان پردانلودترین اپلیکیشن تلفن‌های هوشمند در برزیل به این کارزار وارد شده است و تخمین زده می‌شود که بیش از نیمی از برزیلی‌ها به طور مرتب از خدمات صوتی و متنی این اپلیکیشن بهره می‌گیرند و پزشکان نیز از این اپ برای ارتباط گرفتن با یکدیگر و اطلاع‌رسانی مردم در زمینه زیکا استفاده می‌کنند.

البته بسیاری نیز معتقدند ازآنجا که زیکا از طریق پشه انتقال می‌یابد،مهار آن از ابولا سخت تر است و فناوری نمی‌تواند به این بحران کمک کند که مسئولان کمپانی MIT Technology آفریقا در پاسخ به آنها با اشاره به موفقیت خود در مقابله با مالاریا در آفریقا و نیز تب دونگی در پاکستان با استفاده از اپلیکیشن‌های تلفن‌های هوشمند، عنوان کرده‌اند منشأ هردو بیماری، پشه بوده است و می‌توان زیکا را نیز مهار کرد.

شهروندان جهانی در شبکه‌های اجتماعی

تاکنون شبکه‌های اجتماعی در موارد مختلف تأثیرگذاری مناسبی داشته‌اند و می‌توان گفت که حالا دیگر مردم آنلاین تبدیل به شهروند جهانی شده‌اند و این لایک ها، توئیت‌ها و پیام هایشان در شبکه‌های مختلف اجتماعی است که خبر از اهمیت یک موضوع می‌دهد.به عنوان مثال اعتراضات فرگوسن در سال 2014 در توئیتر بازتاب گسترده داشت،چالش سطل یخ برای کمک به بیماران مبتلا به بیماری ALS و پس از آن،حوادث تروریستی پاریس،لبنان و عراق،زلزله نپال، ابولا در آفریقا و حالا هم زیکا در فیس‌بوک نمود داشته است. # این روزها هم ویروس زیکا یکی از موضوع‌های پرطرفدار در چند شبکه اجتماعی است و روزانه صدهزار نفر در فیس‌بوک درباره این بیماری بحث و گفت‌و‌گو می‌کنند. مؤسسه آماری Zoomphنیز در گزارش خود آورده است در هردقیقه 50توئیت درباره زیکا انجام می‌شود و بیشترین هشتگ مورد استفاده نیز #salud معادل سلامت در زبان اسپانیایی و #who است که به سازمان بهداشت جهانی اشاره دارد واز دیگر هشتگ‌ها می‌توان به #fightaedes، #Viruszika، #Zika و #ZikaVirus اشاره کرد.

پرسش و پاسخ های متداول

علائم ابتلا به ویروس زیکا چیست؟

زیکا ویروس معروف به  بیماری تب دار ملایم  است که از طریق گزش حشره  به  انسان منتقل میشود. شایع ترین یافته فرد مبتلا به زیکا  تب، راش هاس پوستی، درد مفاصل و قرمزی چشمها میباشد. علائم بیماری از چند روز تا یک هفته میباشد.  درد عضلات و سردرد نیز در مواردی گزارش شده است. بیماران مبتلا بدلیل علایم ملایم مراجعه بیمارستانی نداشته و طول دوره بیماری تا یک هفته و در موارد نادری ممکن است بیش از یک هفته باشد. این بدان معنا میباشد که خون فرد مبتلا برای انتقال بیماری یک هفته و یا بیشتر از آن آلوده میباشد. 

یک فرد مبتلا تا چه مدت میتواند حامل بیماری و عامل انتقال به دیگران باشد؟

و آخرین اطلاعات اینکه یک فرد مبتلا تا چه مدت مخزن بیماری بوده و موجب ابتلا دیگران میگردد از چند روز تا یک هفته و در مواردی نادر تا چند هفته (کمتر از یکماه) میباشد. 

به همین علت گزارش اخیر از انتقال بیماری از انسان به انسان ( خانم مبتلا که از برزیل به ایالات تکزاس در آمریکا مسافرت نموده و همسرش را مبتلا نموده ) دوره کمون یا نهفتگی بیماری زیکا را مبهم نموده است (بیشتر از یک هفته).

آیا همه بیماران مبتلا دچار علائم میگردند؟

خیر اتفاقا از هر 5 بیمار مبتلا به زیکا یک نفر دچار علائم جدی از بیماری برای مراجعه به پزشک و بیمارستان میشود. یعنی اکثر مبتلایان مراجعه  به پزشک و درمانگاه نداشته و بنابراین در مدت یک یا چند هفته بدلیل عدم اطلاع از بیماری خود موجب انتقال بیماری میباشند. 

علائم بیماری زیکا مشابه  چه بیماریهایی میباشد؟

-    لپتوسپیروزیس

-    مالاریا

-    سرخک 

-    سرخجه

-    آنفولانزا

راههای انتقال بیماری زیکا چیست؟

-    انتقال از پشه به انسان

-    از انسان به پشه

-    از انسان به انسان از طریق رابطه جنسی و از مادر به جنین و از طریق زخم های باز

-    انتقال و اهدا خون 

نکته مهم اینکه گفته میشود باید پشه ها را از تماس با فرد آلوده بخصوص در هفته اول نجات داد. چون پشه ها به راحتی مبتلا و بیماری را به انسانهای دیگر منتقل می نمایند. 

با این جمله که یک فرد مبتلا به زیکا دهها پشه سالم را آلوده نموده و این پشه های آلوده شده صدها انسان دیگر را مبتلا می نمایند. بنابراین تلاش ما فقط برای پیشگری و نجات انسانها نمیباشد بلکه باید برای پیشگیری و عدم ابتلا پشه ها نیز تلاش نمود.

ویروس از خون فرد آلوده به پشه منتقل و سپس از پشه آلوده به فرد سالم منتقل میشود. بنابراین هم پشه موجب ابتلا انسان به زیکا شده و هم انسان موجب انتقال بیماری به پشه میگردد. 

اما ممکن است زیکا مستقیما از انسان به انسان دیگر از طریق تماس جنسی و تماس مستقیم با زخم های باز منتقل شود.

در برزیل چه گزارشی از 35 نوزاد و مادر مبتلا به ویروس زیکا اعلام گردیده؟

- دور سر همه متولدین از مادران مبتلا مساوی یا کمتر از 2 SD  بوده

-74 درصد از مادران راش های پوستی را در دوره حاملگی ذکر نمودند

-71 درصد نوزدان به شدت  میکروسفال بودند 

-50 درصد نوزادان یک عارضه عصبی دیگر  علاوه بر میکروسفالی هم داشتند 

- هیچ نقص مادرزادی دیگر در نوزادان مبتلا کشف نشد

- راش پوستی (ضایعات خارش دار پوستی کهیر مانند) در یک دوره یک هفته ای در مادران حامله مشخصه مهمی از ابتلا به ویروس زیکا در مقایسه با سایر ویروس ها میباشد.

- در بررسی اسکن جمجمه و مغز نوزادان مناطق کلسیفیکاسیون در پری ونتیکولار، پارانشیم، تالامیک، گانگلیون های بازال در یک سوم نوزادان دیده شد.

- بزرگی ونتریکول ها ثانویه به آتروفی کورتیکال و ساب کورتیکال دیده شد.

- 31 درصد نوزادان پوست اضافی و مواج در سر داشتند 

- همه 35 نفر نوزاد مبتلا به زیکا  برای سفلیس، توکسو پلاسموزیس، سرخک، سرخجه، سایتومگالو ویروس هرپس، تست منفی داشتند.

تشخیص زیکا چیست؟

سه روش مهم شامل

1-علائم بیماری، 

2- محل و زمان مسافرت و 

3- آزمایش خون نقش مهمی در تشخیص بیماری دارد.

آزمایش خون شامل

- هفته اول بیماری با تعیین ژن ویروس در سرم بیمار با روش (RT-PCR) 

- در هفته دوم یافتن آنتی بادی IgM  در خون بیمار مبتلا و آنتی بادی دیگر بنام neutralizing antibodies کمک کننده میباشد.

آیا زیکا  واکسیناسیون و درمان موثری دارد؟

واکسیناسیون و درمان مشخصی برای پیشگیری و درمان زیکا وجود ندارد. اما درمان های حمایتی شامل

- استراحت کافی و لازم

- مصرف مایعات فراوان

- مصرف مسکن شامل استامینوفن

- پرهیز از مصرف آسپرین و داروهای دیگر

موثرترین راه پیشگیری زیکا چه میباشد؟

لباس با پوشش مناسب تمام بدن - پشه بند – توری برای درب و پنجره - مواد دفع کننده پشه ها – حذف ظروف پلاستیکی تیره محتوی آب از مهمترین راههای پیشگیری میباشد

در دسترس نبودن واکسیناسیون و داروی مناسب اهمیت پیشگیری را ضروری می نماید. 

از این روی  پرهیز از مسافرت به مناطق آلوده و پوشش مناسب و کامل  با حفاظت پشه بند های مناسب بسیار ضروری میباشد

چه نکاتی را در پیشگیری باید دقیق تر دانست؟

- آشنایی با مناطق و کشورها و شهرهای آلوده

- آشنایی با فصول زاد و ولد که معمولا در فصول بارانی و دو بار از سال میباشد

- ظروف پلاستیکی و تیره حاوی آب که بیش از یک هفته در مکانی ثابت باقیمانده باشد

- از بین بردن برکه های آب راکد و بخصوص تخریب حاشیه های برکه ها که مهمترین محل تخم گذاری میباشد

- عدم نگه داری طولانی مدت آب در ظروف بخصوص ظروف باز 

- دارو های مالیدنی دور کننده و یا دفع کننده پشه ( mosquito repellent)

- نصب توری ثابت و متحرک به درب و پنجره منازل

- نصب تهویه و پنکه جهت ایجاد جریان هوا در اتاقها

- سمپاشی مناطق مشکوک به زاد و ولد پشه ها

چه توصیه ای برای خانم های حامله دارید؟

- خانم های حامله از مسافرت به مناطق آلوده در هر ماه از حاملگی پرهیز نمایند

- خانم هایی که تصمیم به بارداری دارند باید آنرا به بعد از مسافرت به تاخیر بیاندازند

- هر علائم از سرماخوردگی در خانم حامله مسافر به مناطق آلوده نیازمند آزمایشات تشخیصی لازم برای مادر و بررسی جنین در ماه های آینده از نظر میکروسفالی دارد.

- خانم های حامله و حتی شیرده میتوانند از کرم ها و محلول های موضعی دور کننده پشه در مناظق آلوده استفاده نمایند

- از آنجائیکه ویروس زیکا به مدت حداقل یک هفته در خون مادر باردار باقی می ماند میزان درصد آلودگی جنین و شدت اثر آن بر جنین مشخص نمیباشد. و از طرف شدت علائم بیماری در مادر در میزان ابتلا و شدت آن تعیین کننده نمیباشد.

- اینکه فرزند بعدی هم مبتلا به زیکا میشود مستنداتی ندارد

- میکروسفالی یا سر کوچک در نوزادان متولد شده تحت عنوان میکروسفالی مادرزادی یا (congenital) میباشد یعنی جنین در ماه های ابتدایی مبتلا گردید اما ابتلا جنین در روزهای آخر بارداری یا زمان تولد آیا میتواند منجر به میکروسفالی اکتسابی یعنی کوچکی سر بعد از تولد گردد هنوز نامشخص میباشد.

آیا خون و مایع نخاعی نوزادان متولد شده با  میکروسفالی آلوده به ویروس زیکا میباشد؟ 

خون و نخاع 35 نوزاد برزیلی مبتلا در حال بررسی میباشد اگر چه تاکنون شواهدی از ویروس زیکا یافت نشده اما مردود دانستن آن نیز نیازمند بررسی بیشتر میباشد.

تا کنون برای مطالعه خواص، فعالیت و نقش ژن ها و پروتئین ها و کشف فرایند های مولکولی درون سلول ها و بافت ها و همچنین جنبه های مولکولی بیمارها و آسیب های زیستی اکثرا یک ژن و یا حداکثر چند ژن یا پروتئین بطور خاص و جداگانه مورد بررسی و مطالعه قرار می گرفت.

این روش ها شامل PCR و انواع روش های استفاده از نشانگر ها، بلاتینگ موسوم به وسترن بلات، نورترن بلات و ساترن بلات و همچنین بررسی القا و فعالیت متفاوت ژن ها و پروتئین ها و بسیاری از فنون دیگر صورت می گرفت ولی بررسی همزمان هزاران ژن و پروتئین بسیار دشوار بود. تکنولوژی کلینیکی میکروآرایه براساس یک روش تشخیص PCR مولتی پلکس است که برای تشخیص همزمان و سریع عوامل عفونی مورد استفاده قرار می گیرد آنالیز مواد حاصله از آزمایش در حجمی بسیار کم در یک میکروآرایه انجام می شود.

این روش نسبت به روش های مرسوم قبلی دارای مزایای زیر است:

۱. تکثیر ناحیه خاصی از ژنوم باکتری یا ویروس که بسیار اختصاصی است. 

۲. امکان تشخیص عفونت توام ویروسی و باکتریایی وجود دارد. 

۳. شامل روش تشخیص مولکولی است که دارای حساسیت بالا بوده و استاندارد چندین روش متعدد است که تاکنون برای تشخیص میکرو ارگانیزم ها بکار می رود.

۴. کاهش دهنده اشتباهات و محدودیت های روش های تشخیصی قدیمی است: مشکلات ناشی از نمونه گیری و طریقه انتقال نمونه وجود ندارد. نیاز به محیط کشت و صرف زمان کشت ندارد. نیاز به میکروارگانیزم زنده ندارد. 

۵. منجر به درمان اصلی پاتوژن می شود.

۶. پیش بینی عوارض بالقوه بیماری

اساس آزمايش 

این تکنولوژی یک پلتفرم تشخیصی بر پایه امپلیفیکاسیون PCR مولتی پلکس بوده که با استفاده از این روش به اهداف چندگانه تشخیصی در تنها یک آزمایش دست پیدا می کنیم. اطلاعاتی که به وسیله این دستگاه فراهم می شود، تسهیل کننده فرایند تصمیم گیری پزشکان می باشد. 

به طور خاص تکنیک میکروآرایه برای پروفایل همزمان بیان هزاران ژن در بازه وسیعی از تحلیلهای ژنومیک، نظیر شناسائی ژن ها، اکتشاف داروها و تشخیص های کلنیکی به صورت موفقیت آمیزی مورد استفاده قرار گرفته اند که امکان مانیتورینگ بیان هزاران ژن را به صورت همزمان فراهم می کند. حاصل این بررسی ارزش بسیاری در تشخیص، تفکیک و ژنوتایپ عوامل عفونی؛ تغییرات مولکولی سلول ها و بافت ها و شناسایی عوامل مولکولی تغییر یافته در یک سلول، بافت و ارگان اسیب دیده با نمونه سالم و در نهایت استفاده گسترده از این فناوری در تحقیق، توسعه، پیشگیری، تشخیص و درمان را عملی می سازد.

عنصر اصلی در تکنولوژی میکروآرایه، آرایه ای از پروبهای مولکولی است که مکمل توالی های خاصی از mRNA است و روی یک فاز جامد، به عنوان مثال یک اسلاید شیشه ای، ثابت شده است. پروبها می توانند با استفاده از تکنیک فوتولیتوگرافیک، مستقیما روی فاز جامد سنتز شوند(Affymetrix) یا اینکه روی فاز جامد پرینت شوند.

این سیستم ها تا ۱۰۰۰۰۰ پراب بر سانتی متر مربع را تامین می کنند، که امکان بررسی وسیع بیان های ژن رافراهم می کند mRNA نمونه ها پس از استخراج، با میکروآرایه ترکیب می شود و با استفاده از تکنیکهای مختلف شناسائی می شوند، که بر پایه خواندن نشانگرهای فلورسانس عمل می کند.

مزيت روش 

آسان بودن آنالیز نمونه ها – دقت درستی و قدرت این روش آن را به شکل روشی مناسب برای هر آزمایشگاه تشخیص مولکولی در می آورد. قسمت جوابخوان دستگاه نرم افزاری را اجرا می کند که آنالیز و تفسیر تصاویر Array را انجام می دهد که بصورت کاملا اتوماتیک انجام می شود.

گونادوتروپين جفتي (Human Chorionic Gonadotropin(HCG انساني در سال ۱۹۱۲ توسط آخنر كشف شد. اين هورمون موجب تداوم توليد پروژسترون در هفته هاي اول حاملگي ميگردد. hCG يك گروه ملكولي با ساختار مشابه  است كه بوسيله آزمونhCG سرمي در آزمايشگاه و يا توسط آزمونهاي حاملگي كه در خانه بر روي ادرار انجام ميشود قابل شناسايي است.

هورمون HCG به اشكال متفاوتي وجود دارد: ملكول كامل آن ،شكل اصلي در سرم بوده و قطعه مركزي بتای آن (Bcf) شكل اصلي موجود در ادرار مي باشد.

اعمال هورمون HCG

هورمون HCG در دوران حاملگي چندين عمل مختلف را انجام مي دهد. اين اعمال شامل تحريك توليد پروژسترون بوسيله سلولهاي جسم زرد و برقراري جريان خون كافي جهت جفت و تداوم رشد و تمايز جفت و جنين در دوران حاملگي مي باشد.

اعمال هورمون HCG هيپرگليكوزيله

این هورمون موجب جايگزيني و رشد جفت در حاملگي مي گردد. اين هورمون همچنين سبب رشد و تهاجم بدخيمي هايي مانند نئوپلاسم هاي ترفوبلاستيك، مول مهاجم و كوريو كارسينوما مي گردد.

 اعمال هورمون HCG هيپوفيزي

این هورمون در طي سيكل قاعدگي توليد شده و به عمل هورمون LH كمك مي كند. در دوران يائسگي يا در حوالي آن مقدار زيادي از هورمون HCG هيپوفيزي در سرم مشاهده شده كه توسط آزمونهاي آزمايشگاهي قابل اندازه گيري مي باشد. اما HCG توليد شده پس از يائسگي عمل شناخته شده اي ندارد.

علل مثبت شدن آزمايش HCG در زنان غير باردار

 برخي از خانم ها با وجود مثبت بودن آزمايش BhCG ممكن است واقعاً باردار نباشند. عده اي از آنها در سنين باروري هستند اما در سونوگرافي آنها ساك حاملگي مشاهده نمي شود. برخي از آنها هم مطمئن هستند كه باردار نيستند زيرا در دوران يائسگي قرار دارند. امروزه آزمون BhCG يك آزمايش معمول به عنوان بخشي از بررسي هاي قبل از جراحي، عكسبرداري، بستري شدن در بيمارستان يا انجام روشهاي تهاجمي (عليرغم توجه به سن بيمار) مي باشد. چندين دليل اساسي وجود دارد كه چرا خانمي ممكن است آزمايش مثبت HCG داشته باشد ولي باردار نباشد.

۱- هورمون HCG هيپوفيزي

هورمون HCG هيپوفيزي به طور معمول و طبيعي و در مقادير بسيار كم در طي سيكل قاعدگي توليد مي شود. مقدار HCG هيپوفيزي در حدود ۱:۱۲۰ هورمون LH يا كمتر از IU/L 2 است اين نوع HCG فقط در طي سالهاي يائسگي توليد مي شود.

هنگاميكه زني يائسه مي گردد توليد استروژن و پروژسترون در او متوقف شده و آمنوره ميگردد. وقتي كه توليد استروژن كاهش يافت (در حوالي يائسگي) يا كاملا متوقف شد (در يائسگي) هورمون GnRH به طور قابل ملاحظه اي توليد LH ,FSH را توسط هيپوفيز تشديد نموده به همين دليل مقدار HCG هيپوفيزي از حالات قبلي بيشتر مي گردد. در دوران پيش از يائسگي و يا در يائسگي مقدار هورمون ممكن است IU/L 39-1 بوده كه قابل اندازه گيري با تمام روشها ي اندازه گيري HCG مي باشد LH هيپوفيزي۱۴۰-۴۰ IU/L و FSH هيپوفيزي هميشه بيشتر از IU/L 30 است.

افزايش مقدار HCG ممكن است به طور طبيعي در افرادي كه در دوران يائسگي قرار دارند و يا در افرادي كه تاريخچه برداشتن تخمدان يا اووفروكتومي يا سالپينگو اووفروكتومي دوطرفه (تخمدان و لوله هاي فالوپ برداشته ميشوند) را دارند، مشاهده مي شود. اين افزايش مقدار HCG كاملاً عادي طبيعي و بي ضرر است. شناسايي منشاء HCG هيپوفيزي جهت حذف ساير حالات احتمالي توليد HCG (سرطانها و بيماريهاي ترفوبلاستيك) بسيار مهم است.

۲- بيماريهاي تروفوبلاستيك خاموش

بيماريهاي تروفوبلاستيك خاموش يكي ديگر از علل معمول افزايش HCG در زنان غير باردار است. مول هيداتيفرم علت شايع سقط جنين است. بقاياي بافت مول هيداتيفرم در رحم اغلب نقاط ريز بافت بسيار تمايز يافته جفتي يا باقيمانده سلولهاي سينسيتيو تروفوبلاست هستند. اين نقاط بافتي بطور منظم توليد HCG نموده و پيش برنده تهاجم نيستند و HCG هيپرگليكوزيله توليد نمي كنند و فقط موجب مثبت شدن آزمايش HCG ميگردند. در بيشتر موارد نقاط ريز در مدت شش ماه سركوب شده و يا ناپديد مي گردند. اما در حدود ۱۰% موارد اين نقاط ريز رشد نموده و HCG هيپرگليكوزيله توليد كرده و سلولهاي سينسيتيو تروفوبلاست در آنها ظاهر شده و بدخيم مي گردند. در اين موارد مقدار HCG افزايش يافته و بيمار بايستي شيمي درماني گردد.

۳- سرطانها

براساس انچه كه در مقالات آمده است وقتي كه يك سرطان اوليه پيشرفت ميكند ميتواند موادي شبيه HCG را توليد كند. اين مواد همان زير واحد بتاي آزاد (Free B subunit) بوده كه در نمونه سرم قابل شناسايي است. محصول تجزيه زير واحد بتاي آزاد قطعه مركزي B (B core fragment) بوده كه در نمونه ادرار قابل شناسايي است.

۴- نئوپلاسم تروفوبلاستيک يا كوريو كارسينوما

 نئوپلاسم تروفوبلاستيك حاملگي (كوريو كارسينوما بدون تاييد هيستولوژيك) و كوريوكارسينوما بدخيمي هايي هستند كه از حاملگي هاي طبيعي يا حاملگي مول هيداتيفرم مشتق مي شوند. باقيماندن عميق سلولهاي سيتوتروفوبلاست (سلولهاي ريشه جفت) متعاقب زايمان و بعد از تولد جفت يا برداشتن مول هيداتيفرم به روش جراحي مي توانند ترانسفرمه شوند، زيرا نمي توانند فيوز شده و به سلولهاي سينسيتيو تروفوبلاست خوش خيم تبديل شوند. اين سلولها بعداً HCG هيپرگليكوزيله توليد نموده كه موجب پيش برد تهاجم مي گردد. سلولهاي تروفوبلاست ترانسفورمه به تمام رحم دست اندازي نموده و به كليه، ريه و مغز متاستاز مي دهند. نئوپلاسم تروفوبلاستيك حاملگي يا كوريوكارسينوما يكي از مهاجم ترين بيماريهاي بدخيم شناخته شده براي انسان است و به شيمي درماني پاسخ داده و بقا ۵ ساله بالايي در حدود ۹۰-۸۰ درصد موارد را دارد.

۵- سندروم HCG خانوادگي (Familial HCG Syndrome)

اين سندروم جديداً كشف شده و يكي ديگر ازعلل مثبت شدن آزمايش HCG در غياب حاملگي است. مردان و زنان افزايش توليد HCG را از طريق ارثي كسب ميكنند. مقدار HCG سرمي در اين افراد از IU/L 135- 1 گزارش شده است. اين حالت در چندين زن و مرد در يك خانواده (معمولا در برادران و خواهران) و در يكي از والدين وجود دارد.

۶- درمان با HCG

هنگاميكه از HCG به عنوان دارو جهت القا تخمك گذاري استفاده مي شود، غلظت سرمي آن پس از تزريق ۵۰۰۰ واحد بين المللي HCG به IU/L1000 – 500 رسيده و در طي ۱۲-۸ روز به كمتر از IU/L 5 مي رسد.

۷- استفاده از HCG به عنوان مواد نيروزا

برخي از ورزشكاران ممكن است جهت دوپينگ از HCG براي تحريك توليد هورمونهاي استروئيدي استفاده مي كنند كه اين خود ممكن است سبب افزايش مقدار سرمي HCG گردد.

نتايج مثبت كاذب HCG

اكثر كيت هاي تجاري براي شناسايي HCG بر پايه مدل ساندويچي بنا شده اند كه در آنها از دو آنتي بادي استفاده مي شود. آنتي بادي اوليه و ثانويه ممكن است از موش يا بز گرفته شوند.

 نتايج مثبت كاذب معمولا بواسطه وجود آنتي باديهاي هتروفيل در سرم بيماران ايجاد ميشود. آنتي باديهاي هتروفيل آنتي باديهاي انساني بر عليه آنتي باديهاي حيواني هستند. شناخته شده ترين آنتي بادي هاي تداخل كننده HAMA (Human Anti Mouse Antibody) مي باشد. اما آنتي بادي هاي ضد حيوانات ديگر مانند بز ((HAGA گوسفند (HASA ) خرگوش (HARA ) نيز ممكن است سبب تداخل گردند. آنتي بادي هاي هتروفيل با ايجاد پل بين آنتي بادي گيرنده و آشكار ساز موجب ايجاد واكنش مثبت كاذب مي گردند.

گزارشات نشان مي دهد كه سرم ۳۰تا۴۰ درصد افراد داراي آنتي باديهاي هتروفيل است.

روشهاي مختلفي جهت شناسايي تداخل ناشي از آنتي باديهاي هتروفيل در اندازه گيري HCG سرمي وجود دارد كه عبارتند از:

1-آزمايش مجدد نمونه با استفاده از يك كيت از همان روش يا با يك كيت از روش ديگر

2-تكرار نمونه گيري از بيمار

3-رقيق كردن سرم بيمار

4-آزمايش همزمان بر روي نمونه ادرار بيمار

5-اضافه كردن موادسدكننده آنتي باديهاي هتروفيل(Heterpphil antibody Blocking Agent):

6-اندازه گيري هورمونهاي LH,FSHبيمار

7-ساير روشها

در پايان توجه همكاران محترم را به چند نكته جلب مي نماييم:

1- به دليل وجود منابع گوناگون و حالتهاي مختلف افزايش مقدار HCG (خوش خيم و پاتولوژيك)در سرم بيمار و همچنين هتروژنيسيته ملوكول HCG لازم است كه بدانيم كدام شكل يا اشكال ملكولي HCG در روش سنجش مورد استفاده قرار گرفته است.

2- از استراتژيهاي آزمايشگاهي مناسب جهت كمك به پزشك و جلوگيري از مديريت نامناسب بيماراستفاده کنیم .

3- بيش از 100نوع كيت جهت اندازه گيري HCG در سرم وجود دارد.آگاهي آزمايشگاهها از ساختار كيت (روش سنجش) ومعرف هاي به كار رفته در آن (نوع آنتي باديهاي به كار رفته)كمك زيادي به شناسايي موارد مثبت كاذب مي نمايد.

4- از استفاده شركت هاي سازنده از معرف هاي مناسبي جهت حذف تداخلات ناشي از آنتي باديهاي هتروفيل در كيت هاي خود مطمئن باشیم.

5- امكانات لازم در هنگام مواجهه با سرمهاي حاوي آنتي باديهاي هتروفيل را فراهم کنیم.

6- مركزي را كه در موقع لزوم بتوان نمونه بيماران را جهت شناسايي منشا تداخل (اندازه گيري HCG هيپرگليكوزيله-Free BHCG-HCGBcf و بررسي آنتي باديهاي هتروفيل) ارسال نمود، شناسائی کنیم.

نوشته: دکترلیلا حق شناس 

رنگ ادرار تا حد زیادی وابسته به رنگدانه اوروکروم، رنگدانه زرد رنگ ادرار و با وسعت کمتر اوروبیلین، رنگدانه قهوه ای رنگ ادرار و اورواریترین، رنگدانه قرمز رنگ ادرار می باشد.

ادرار کاملا شفاف

ممکن است تصور کنید شفاف بودن ادرار ویژگی خوبی است اما دکتر ایوانز می‌گوید گاهی شفافیت ادرار می‌تواند نشانه مصرف بیش از حد مایعات باشد که این خوب نیست. او می‌گوید: «در صورتی که ادرار واقعا مانند آب شفاف باشد به معنی مصرف بیش از حد مایعات است اما به ندرت چنین اتفاقی رخ می‌دهد. معمولا بدن همه ما دچار کم آبی و دهیدراته (از بین رفتن آب بدن) می‌شود. دکتر ایوانز می‌گوید در واقع بسیاری از افرادی که مایعات بیش از حد در بدنشان دارند، دچار وسواس هستند و این ویژگی می‌تواند مسئله ساز باشد. 

خطر آن این است که میزان سدیم بدن که باید در سطح مشخصی قرار داشته باشد، افت می‌کند و افت بیش از حد سدیم می‌تواند خطرناک باشد. کلیه‌ها برای حفظ سدیم به میزان متعادل و مشخص تلاش می‌کنند اما اگر شما آب بیش از حد مصرف کنید، کلیه‌ها شروع به دفع الکترولیت‌ها می‌کنند و سدیم نیز یکی از این مواد دفعی است. دکتر ایوانز می‌گوید مصرف چهار تا پنج لیتر آب در روز بیش از حد در نظر گرفته می‌شود اما در واقع برای اینکه آب بدنتان بیش از حد باشد باید بدون وقفه دائم در نوشیدن باشید تا این حجم آب را در یک روز تمام کنید. 

ادرار زرد کمرنگ

بهترین رنگ ادرار زرد روشن (کمرنگ) است.ادرار از آب، اوره، کلرید سدیم، کلرید پتاسیم، فسفات، اسید اوریک، نمکهای آلی و مشتقی از صفرا به نام اوروبیلین می‌باشد که هنگامی که همه این عناصر در حد تعادل در ادرار وجود داشته باشند باعث رنگ زرد روشن در ادرار می‌شوند. 

ادرار در حالت طبیعی در ابتدای صبح تیره‌تر و غلیظ‌تر است چون معمولا در طول خواب چیزی ننوشیده‌اید اما باید در طی روز رنگ آن روشن شود. 

ادرار مایل به قهوه‌ای

در صورتی که ادرار شما تیره و مایل به قهوه‌ای باشد، بدنتان بی‌آب است اما به راحتی می‌توان این وضعیت را اصلاح کرد. اگر چه در صورتی که در مصرف ریواس یا باقلا زیاده روی کرده باشید نیز ممکن است رنگ ادرارتان تیره شود که در این حالت نیز به راحتی برطرف می‌شود. 

ادرار نارنجی

همچنین ادرار نارنجی رنگ می‌تواند نشانه بی‌آبی بدن و یا رنگ غذای مصرف شده باشد. برخی از ویتامین‌ها مانند ب کمپلکس و ویتامین ث می‌توانند باعث تغییر رنگ ادرار به زرد تیره شوند. 

توصیه: در صورتی که مصرف مایعات رنگ ادرارتان را به زرد روشن تغییر نداد ممکن است دچار مشکلات مجاری صفرا یا کبد باشید به خصوص اگر فاکتورهای مرتبط دیگر مانند کمرنگ بودن مدفوع و زردی چشم و پوست را نیز تجربه می‌کنید که در این حالت اکیدا توصیه می‌شود به پزشک مراجعه نمایید. 

ادرار قرمز صورتی

در حالت طبیعی تنها در صورتی که مقدار زیادی چغندر پخته (لبو) مصرف کرده‌اید، ممکن است ادرارتان قرمز یا صورتی رنگ شود. اغلب صورتی یا قرمز بودن ادرار به معنی وجود خون در ادرار است که می‌تواند نشان دهنده مشکلات احتمالی خوش خیم و یا بدخیم در بدن باشد. عفونت دستگاه ادراری، سنگ کلیه یا مثانه، بیماری کلیه و سرطان مثانه، کلیه و یا پروستات از جمله احتمالات مطرح است به خصوص اکر خونریزی بدون درد باشد نشانه وضعیتی جدی است. 

دکتر ایوانز می‌گوید دونده‌های مسافتهای طولانی و ورزشهای شدید ممکن است صورتی شدن ادرار را تجربه کنند که علت آن تجزیه عضلات است اما این وضعیت نامتداول می‌باشد. 

ادرار آبی یا سبز

اگر ادرار قرمز، زنگ خطر را به صدا در می‌آورد، آبی یا سبز بودن ادرار نشانه چه می‌تواند باشد؟ 

یک احتمال این است که نشانه بیماری نادری به نام Porphyria پورفیری (گروهی از اختلالات نادر ارثی یا اکتسابی هستند که مشخصه آن‌ها تولید و دفع بیش از حد پورفیرین‌ها است. در این بیماری مشکل در نقص آنزیمهای چرخه بیوسنتز هم است.) باشد اما خوشبختانه این وضعیت بسیار نادر است. 

معمولا رنگ سبز یا آبی ادرار به خاطر چیزی است که مصرف کرده‌اید مانند برخی دارو‌ها یا رنگهای غذایی که جذب نشده و از طریق دستگاه گوارش دفع می‌شوند. در صورتی که هیچ یک از این موارد صادق نیست به پزشک مراجعه کنید تا ببینید علت تغییر رنگ ادرارتان چیست؟ 

ادرار سفید شیری

بیشتر افراد هنگامی که رنگ ادرارشان سفید شیری می‌شود بلافاصله به عفونت شک می‌برند اما متداول‌ترین علت آن وجود فسفات‌ها در ادرار است. این وضعیت در صورتی که علائم دیگری مانند درد، خون یا تکرر ادرار نداشته باشید بی‌خطر است. 

گاهی اوقات ممکن است این وضعیت نشانه مشکلات کبدی باشد به این معنی که فسفات از کلیه‌های شما دفع می‌شود در حالی که باید وارد جریان خون شما شود. اگر ادرار سفید شیری دارید و با نوشیدن مقدار زیادی آب این حالت برطرف می‌شود جای نگرانی وجود ندارد، مقداری فسفات یا عنصر دیگر در خون داشته‌اید که باعث تغییر رنگ ادرارتان شده است.   

ادرار کف دار

معمولا کف در ادرار به واسطه شدت جریان ادرار ایجاد می‌شود، همچنین ممکن است نشانه وجود پروتئین در ادرار باشد که نشانه مشکلات کلیه است. دکتر ایوانز می‌گوید: کف روی ادرار می‌تواند نشانه مقدار زیادی پروتئین باشد که در افراد مبتلا به بیماریهای کلیه بسیار شایع است.

در حالت عادی نباید هیچ پروتئینی در ادرار وجود داشته باشد چون کلیه‌ها آن را فیل‌تر می‌کنند اما اگر منافذ کلیه درشت‌تر از پروتئینهای بزرگ باشند و بنابراین کلیه به درستی ادرار را فیل‌تر نکند، پروتئین‌ها وارد ادرار می‌شوند که معنی آن وجود مشکل در کلیه است. در صورتی که کف ادرار حاصل از شدت زیاد آن نیست، به پزشک مراجعه کنید. 

با شروع فصل گرما نوبت ورود میوه‌های خوشمزه تابستانی فرا رسیده است. یکی از این میوه‌های خوش‌طعم و خوش‌بو زردآلو است که بسیاری ما هسته آن را دور می‌اندازیم. اطمینان دارم پس از خواندن این گزارش دیگر هسته آن را دور نخواهید انداخت!

به گزارش جام جم سرا، آن شخصی که خواص هسته زردآلو در نابودی سلول‌های سرطانی را کشف کرد، می‌گوید که صحبت‌هایش را از زبان هیچ پزشکی نخواهید شنید؛ کمتر کسی می‌داند که هسته زردآلو حاوی ترکیبات طبیعی است که در پیشگیری و نابودی سلول‌های سرطانی موثر عمل می‌کند: ویتامین B17 که با نام «آمیگدالین» نیز شناخته می‌شود.

این ویتامین در هسته زردآلو متمرکز شده که اغلب دور انداخته می‌شود. البته ما قصد داریم در مورد خواص ضد سرطانی هسته زردآلو کمی بیشتر به شما اطلاعات دهیم.

دشمن شماره یک سلول‌های سرطانی

هسته زردآلو می‌تواند از تشکیل سلول‌های سرطانی در بدن پیشگیری کند. این نکته را ادوارد گریفین، 30 سال پیش در کتاب «جهان عاری از سرطان» نوشت. او می‌گوید که این حقیقت به دلیل سود مالی فراوان ناشی از درمان سرطان مخفی نگه داشته شده بود.

گریفین همچنین می‌گوید که سرطان به دلیل اختلالات متابولیسمی بدن ایجاد می‌شود، چرا که خودش نیز از اساس مربوط به کارکرد متابولیسم بدن است. از سوی دیگر، عدم تعادل در متابولیسم بدن خود می‌تواند ناشی از عدم تعادل در مواد معدنی و ویتامین‌ها باشد. در این صورت، بدن فاقد مواد مغذی کافی برای کارکرد مناسب خواهد بود.

شرکت‌های تولید کننده داروهای سرطان سالانه بیش از 200 میلیارد دلار سود کسب می‌کنند. بنابراین طبیعی است که آن‌ها برخی از حقایق را از عموم مردم پنهان کنند. هسته زردآلو به دلیل دارا بودن مقادیر فراوان ویتامین B17 می‌تواند به خوبی مانع تشکیل سلول‌های سرطانی در بدن و همچنین تقویت دستگاه ایمنی باشد.

ترکیبات موجود در هسته زردآلو

پژوهشی بر روی قوم «هونزا» در هیمالیا نشان می‌دهد که آن‌ها به دلیل مصرف بالای هسته زردآلو هیچیک به سرطان مبتلا نشده‌اند. علاوه بر آن، دکتر ارنست کربز در پژوهشی در سال 1952 میلادی به این نتیجه دست یافت که متراکم‌ترین محصول برای مصرف ویتامین B17، هسته زردآلو است.

هسته زردآلو حاوی چهار ترکیب است: دو ترکیب گلوکز، یک بنزآلدهید و یک سیانور. البته مورد آخر نباید شما را نگران کند، زیرا یک ماده به تنهایی دارای آثار مخربی که هنگام ترکیب شدن به دست می‌آورد را دارا نیست.

ویتامین B17 و تاثیر سمی گزینشی

به محض ورود ویتامین B17 به داخل بدن، توسط آنزیم رودانیز تفکیک می‌شود. در همین حین ویتامین B17، بنزآلدهید و هیدروژن سیانید را به دو محصول فرعی تبدیل می‌کند: تیوسیانات و بنزوئیک اسید.

این ترکیبات برای تغذیه سلول‌های سالم بسیار کاربرد دارند و شرایط متابولیک مربوط به تولید ویتامین B12 در بدن را مهیا می‌کنند. بدن خودش مواد اضافی تولید شده را از طریق ادرار دفع می‌کند. از این رو، ویتامین B17تنها 80 دقیقه در بدن باقی می‌ماند، چرا که به سرعت توسط آنزیم رودانیز تجزیه می‌شود.

از طرف دیگر اما وقتی ویتامین B17 بر روی سلول‌های سرطانی می‌نشیند، اثرش از بین نمی‌رود زیرا این سلول‌ها فاقد آنزیم رودانیز هستند. علاوه بر آن، ترکیب ویتامین B17 با بتاگلوکوزاید موجب بروز واکنش شیمیایی قدرتمندی می‌شود که با ترکیب بنزآلدهید و هیدروژن سیانید می‌تواند سمی را درست کند که هدفش نابودی سلول‌های سرطانی است.

این فرآیند «تاثیر سمی گزینشی» نامیده می‌شود که در آن فقط سلول‌های سرطانی نابود می‌شوند. گرچه سرطان از طریق مصرف انواع دخانیات، غذاها و حتی نور خورشید می‌تواند شکل بگیرد، اما دکتر کربز بر این باور بود که سرطان در صورت کمبود ویتامین B17 در بدن ایجاد می‌شود.

میزان مورد نیاز

ادوارد گریفین در کتابش توصیه کرده روزانه بین 5 تا 7 هسته زردآلو مصرف شود و اگر به سرطان مبتلا هستید این مقدار را تا دو یا سه برابر افزایش دهید. به این نکته توجه کنید که ویتامین B17 در آب حل شده و غیر سمی است، اما مصرف اضافی آن موجب حالت تهوع خواهد شد. گفتنی است بر اساس پژوهش‌های انجام شده از مصرف قند در دوران درمان سرطان تا جای ممکن اجتناب کنید.

منبع: فرادید

وسترن بلاتینگ یکی از روشهای بلاتینگ است که برای تشخیص و آنالیز پروتئین‌ها استفاده می‌شود. این روش یک آزمایش تأییدکننده است و وجود نوعی پادتن (ایمونوگلوبولین نوع جی) علیه چند نوع پروتئین ویروسی را بررسی می‌کند. 

این روش در مقایسه با تست الیزا٬ اختصاصی‌تر است ولی از حساسیت کمتری برخوردار است و چون آزمایشی نسبتاً گرانی محسوب می‌شود٬ به عنوان اولین آزمایش انجام نمی‌گیرد و بیشتر در تأیید نتایج مثبت شده تست الیزا بکار می‌رود. 

تست وسترن بلات در همراهی با تست الیزا٬ بیش از ۹۹٪ مورد اطمینان خواهد بود.

در تكنیک ELISA پروتئين ها در سطح حفرات پليت پوشش داده مي شوند و در انتهاي آزمايش ELISA، از يك واكنش رنگ زا براي شناسايي انجام واكنش يا عدم انجام آن استفاده ميشود.

امروزه براي بسياري از عفونت هاي ويروسي و باكتريايي تست تاييد وسترن بلات موجود است.

وسترن بلاتینگ که همچنین به ایمونوبلاتینگ یا پروتئین بلاتینگ شناخته شده است، یکی از تکنیک‌های کلیدی در زیست شناسی سلولی و مولکولی است و معمولاً برای شناسایی حضور پروتئین خاصی در مجموعه‌ای از پروتئین‌های سلولی بکار می‌رود. فرایند این تست، به سه فاکتور اساسی بستگی دارد:

1. جداسازی کل پروتئین‌ها بر اساس اندازه با استفاده از الکتروفورز پروتئین در ژل
2. انتقال کافی پروتئین‌های جداشده به یک بستر جامد
3. شناسایی اختصاصی پروتئین هدف با آنتی‌بادی مناسب. 

زمانی که پروتئین مورد نظر شناسایی شد، به صورت یک باند بر روی غشاء قابل‌مشاهده می‌شود. تست وسترن بلاتینگ به سرعت می‌تواند صورت بگیرد.

نمونه پروتئینی می تواند یک پروتئین خالص، لیزات باکتریایی و یا سلولی باشد. در این تکنیک ابتدا پروتئینها بر اساس وزن مولکولی به روش الکتروفورز عمودی از هم جدا می شوند. سپس پروتئینهای تفکیک شده با استفاده از جریان الکتریکی به یک غشا انتقال می یابند. این غشا می تواند از جنس نیتروسلولز و یا PVDF باشد.

در مراحل بعدی غشای حاوی باندها با آنتی بادیهای اولیه و ثانویه مناسب انکوبه می شود. آنتی بادی های متصل نشده طی شستشو های متعدد جدا شده و نهایتا پروتئین هدف ما با استفاده از سوبسترای شناساگر مناسب، بصورت باند بر روی غشا قابل مشاهده می شود.